Ocena zagrożenia wybuchem
Bezpieczeństwo
przeciwwybuchowe w krajach Unii Europejskiej określa Dyrektywa ATEX 137 –
Dyrektywa 1999/92/WC Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 16 grudnia 1999 r.
w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić
atmosfera wybuchowa. Skrót powyższej dyrektywy pochodzi z języka francuskiego
„ATmosphère EXplosible” i oznacza w języku polskim „atmosferę wybuchową”. Powyższa dyrektywa została zaimplementowana do
prawa polskiego w postaci Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca
2010r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny
pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery
wybuchowej (Dz. U. Nr 138, poz. 931). Przytoczony akt prawny narzuca na
pracodawców szereg obowiązków z zakresu przeciwwybuchowego oraz nakłada
obowiązek opracowania dokumentu zabezpieczenia przed wybuchem.
Kolejnym aktem prawnym, obowiązującym w Unii
Europejskiej, regulującym kwestie bezpieczeństwa przeciwwybuchowego jest
dyrektywa sprzętowa 94/9/WE oraz dyrektywa warunków pracy 1999/92/WE, dotycząca
miejsc zagrożonych wybuchem, pracy w tych lokalizacjach oraz stosowanych
urządzeń. Powyższe dyrektywy zostały wdrożone do prawa polskiego w postaci
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca
2010 r. (Dz.U.109, poz.719) w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych
obiektów budowlanych i terenów. Powyższe rozporządzenie narzuca obowiązek
przeprowadzenia oceny zagrożenia wybuchem.
Na podstawie § 37 rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010r. w sprawie ochrony
przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr
109, poz. 719), które mówi, że:
- W obiektach i na terenach przyległych gdzie są prowadzone
procesy technologiczne z użyciem materiałów mogących wytworzyć mieszaniny
wybuchowe lub w których materiały takie są magazynowane, dokonuje się oceny
zagrożenia wybuchem.
- Ocena zagrożenia wybuchem obejmuje wskazanie pomieszczeń
zagrożonych wybuchem, wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach
zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wybuchem, wraz z opracowaniem
graficznej dokumentacji klasyfikacyjnej oraz wskazanie czynników mogących w
nich zainicjować zapłon.
- Graficzna dokumentacja klasyfikacyjna powinna zawierać
plany sytuacyjne obrazujące rodzaj i zasięg stref zagrożenia wybuchem oraz
lokalizację i identyfikację źródeł emisji, zgodnie z zasadami określonymi w
Polskich Normach.
- Ocena zagrożenia wybuchem może stanowić cześć oceny
ryzyka wybuchu, o których mowa w przepisach ATEX.
- W pomieszczeniach należy wyznaczyć strefę zagrożenia
wybuchem, jeżeli może w nim wystąpić mieszanina wybuchowa o objętości, co
najmniej 0,01 m3 w zwartej przestrzeni.
Dokument
zabezpieczenia przed wybuchem
Obowiązek opracowania dokumentu zabezpieczenia
przed wybuchem stawiany jest pracodawcom, którzy zatrudniają pracowników na
stanowiskach pracy, na których występują strefy zagrożenia wybuchem. Jest on
wykonywany zgodnie Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010r. w
sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy,
związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz.
U. Nr 138, poz. 931).
Rozporządzenie określa wymagania dotyczące
bezpieczeństwa i higieny pracy, w których to z przyczyn technologicznych może
wystąpić atmosfera wybuchowa. Zobowiązuje pracodawcę do stosowania odpowiednich
środków technicznych, odpowiednich do rodzaju działalności, aby zapobiec
tworzeniu się atmosfery wybuchowej, powstawania źródeł zapłonu i zapewnić
ochronę przed ich skutkami.
Zgodnie z § 7.1 Rozporządzenia Ministra
Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu
pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. Nr 138, poz.931), pracodawca, przed
udostępnieniem miejsca pracy, powinien sporządzić dokument zabezpieczenia przed
wybuchem na podstawie oceny ryzyka.
Powyższe rozporządzenie zawiera następujące
informacje dotyczące, wykonania w/w dokumentacji:
§ 4.4.Pracodawca dokonuje kompleksowej oceny
ryzyka związanego z możliwością wystąpienia w miejscach pracy atmosfery
wybuchowej, zwanej dalej "oceną ryzyka", biorąc pod uwagę, co
najmniej:
- prawdopodobieństwo i czas występowania atmosfery
wybuchowej;
- prawdopodobieństwo występowania oraz uaktywnienia się
źródła zapłonu, w tym wyładowań elektrostatycznych;
- eksploatowane przez pracodawcę instalacje, użytkowane
substancje i mieszaniny, zachodzące procesy i ich wzajemne oddziaływanie;
- rozmiary przewidywanych skutków wybuchu.
§ 7.3.Dokument zabezpieczenia przed wybuchem
powinien zawierać:
- opis środków ochronnych, które zostaną podjęte w celu
spełnienia wymagań określonych w niniejszym rozporządzeniu oraz ograniczenia
szkodliwych skutków wybuchu;
- wykaz przestrzeni zagrożonych wybuchem wraz z ich
klasyfikacją na strefy;
- oświadczenie pracodawcy, że:
- miejsca pracy, urządzenia, a także urządzenia
ostrzegawcze są zaprojektowane, używane i konserwowane w sposób zapewniający
bezpieczne i właściwe ich funkcjonowanie,
- urządzenia spełniają wymagania przewidziane w przepisach
dotyczących minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w
zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy,
- została dokonana ocena ryzyka związanego z możliwością
wystąpienia atmosfery wybuchowej;
- terminy dokonywania przeglądu stosowanych środków
ochronnych;
- określenie, dla wszystkich osób wykonujących pracę na
rzecz różnych pracodawców w tym samym miejscu pracy:
- środków ochronnych,
- zasad koordynacji stosowania tych środków przez
pracodawcę odpowiedzialnego za miejsce pracy,
- celu koordynacji oraz metod i procedur jej wprowadzania.
